Gedragsverandering is echt mogelijk, dankzij De Ladder

Gedragsverandering is lastig. Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg. Afvallen, meer bewegen of geconcentreerd je werk doen vereist een andere aanpak en dat kost discipline. Onderzoeker en schrijver Ben Tiggelaar beschrijft in zijn laatste boek De Ladder kraakhelder waarom patronen doorbreken zo moeilijk is en hoe je het wél volhoudt. Ik woonde zijn boekpresentatie in Den Haag bij en deel graag een aantal inzichten over persoonlijke ontwikkeling met je.

Macht der gewoonte

Wanneer je een idee krijgt of een voornemen hebt, dan ben je in eerste instantie geïnspireerd. Als je er niets mee doet, dan zakt het idee weg. Daar baal je van, en op een gegeven moment wordt het zelfs frustrerend. Goede voornemens (denk maar aan de jaarwisseling) sneuvelen sneller dan dat je zou willen doordat de aanpak niet werkt. Daarom is gedragsverandering zo moeilijk. Deze faalervaringen zijn een deuk in je zelfvertrouwen. Je ziet dit ook bij bedrijven: er wordt een nieuwe manier van werken of denken ingevoerd, maar het wordt niet opgevolgd. Werknemers zijn verandermoe: “daar gaan we weer.”

Gedragsverandering

Persoonlijke ontwikkeling is lastig omdat we gewoontedieren zijn. Het brein werkt efficiënt en is gericht op weinig inspanning en veel resultaat. Het brein wil geen gedragsverandering of patronen doorbreken; het wil simpelweg gedrag herhalen dat werkt. Gewoontes veranderen is moeilijk, omdat het brein verlies of verandering niet prettig vindt. Sterker nog, het brein wordt eerder getriggerd door wat mis dreigt te gaan dan door wat er goed gaat. Het verliezen van een baan door een reorganisatie heeft daarom een enorme impact op mensen.

De Ladder van Ben Tiggelaar

Hoe zorg je ervoor dat je gedragsverandering volhoudt om te blijven werken aan je doelen? Ben Tiggelaar heeft hiervoor De Ladder ontwikkeld, een simpel model voor zelfontwikkeling. De ladder bestaat uit drie treden: het doel is de bovenste tree, gedrag de middelste en support de onderste. Je plant van boven naar beneden en je probeert het van beneden naar boven.

De ladder trede 1: Het doel 

Het is bij gedragsverandering van belang dat je eerst goede doelen stelt. Tiggelaar maakt het verschil tussen prestatiedoelen en ontwikkeldoelen. Prestatiedoelen zijn lastig om na te streven, zoals het willen behalen van een 8 als evaluatie. Wat als je de 8 niet haalt? Dat is frustrerend. Voor persoonlijke groei is het beter om ontwikkeldoelen op te stellen. Je kunt bijvoorbeeld drie manieren bedenken om jezelf te verbeteren.

De ladder trede 2: Gedrag 

De meeste mensen weten wel wat ze moeten doen, maar ze doen niet wat ze weten. Kennis alleen is niet genoeg voor gedragsverandering. Het juiste gedrag bepalen om in actie te komen is cruciaal. Wat is gedrag? Volgens Tiggelaar kun je dit het simpelst omschrijven als iets wat je kunt voordoen of nadoen.

De ladder trede 3: Support

De omgeving heeft een enorme invloed op je gedragsverandering. Zowel de sociale als fysieke omgeving speelt een grote rol. Wil je je gedrag veranderen? Verander je omgeving of pas deze aan om het jezelf makkelijker te maken. Als je wilt beginnen met hardlopen, spreek dan bijvoorbeeld af met anderen en houd je vorderingen bij in een schriftje of app.

TIP: Verander je omgeving, of verander van omgeving

Hoe koppel je dit aan slimmer werken?

Ik krijg vaak de opmerking dat time management veel discipline kost. Dat hoeft niet. Wat hierbij helpt, is om het jezelf leuker en makkelijker te maken en daarbij de juiste tools te kiezen. Laten we zeggen dat je een verslag moet schrijven. Je hikt er al een tijdje tegenaan. Het komt er maar niet van. Je hebt hiervoor input nodig van anderen en daarna kun je het verslag gaan schrijven.

Gedragsverandering: formuleer eerst een doel

Als je aan dat verslag werkt, moet je jezelf afvragen of je een ontwikkeldoel of een prestatiedoel moet stellen. Dat hangt er vanaf. Is het gewoon een kwestie van doen? Dan wordt het een prestatiedoel (deadline over twee weken). Maar misschien ervaar je regelmatig dezelfde knelpunten. Stel je voor dat je voor je verslag input nodig hebt van anderen en dat je opziet tegen de besprekingen. Waarom? Vergaderingen lopen altijd uit en mensen doen niet wat ze zeggen. Stel dan een ontwikkeldoel op en daag jezelf uit om ervoor te zorgen dat deze besprekingen beter verlopen. Komen mensen altijd te laat? Stel jezelf ten doel om mensen op een goede manier feedback te geven. Uiteindelijk wordt het gemakkelijker om je input te krijgen voor je verslag.

Gedrag

Het is niet motiverend als je ‘verslag’ op je to-do-lijstje zet. Waar moet je de tijd vandaan halen om hieraan te beginnen? Dat is ook de uitdaging van een to-do-lijst; er staat van alles op. Maar je weet zelf ook dat dit soort klussen weken of maanden op een to-do-lijstje kunnen staan voordat er wat mee gebeurt. Sterker nog, deze lijstjes leiden vaak tot besluiteloosheid. Maak het leuk voor jezelf. Misschien denk je nu: “Huh, hoe kun je een to-do-lijst nou leuk maken?” Over het algemeen vinden we het leuk om kleine en simpele taken te doen. Het geeft een fijn gevoel als we die belofte hebben nagekomen. Het is een kleine moeite en je kunt daarna weer verder. Maak je project dus ook wat leuker. Een project kun je niet doen, maar concrete acties wel.

Verdeel een project in concentratieklussen en acties. De concentratieklussen plan je in je agenda. Heb je leeswerk te doen? Blok dan een uur in je agenda. Moet je iemand bellen? Dat is een taak en die zet je op je actielijst. Hieronder heb ik het projectmatig uiteengezet. Alle werkzaamheden zijn vertaald naar gedrag. Hak je projecten dus in stukken en begin de acties met een concreet werkwoord.

Project: Verslag

• Lezen vakliteratuur > Tijd blokken in agenda
• Bellen Rachida > Actielijst
• Mail versturen voor uitnodiging vergadering > Actielijst

TIP: Een project kun je niet doen, concrete acties wel

Support bij gedragsverandering

Wanneer je aan het tikken bent, maak het jezelf dan aangenaam. Laat je niet afleiden door externe prikkels. Werk je in een kantoortuin? Neem dan extra maatregelen. Tiggelaar adviseert de 1-1-3 aanpak. Je kiest een doel, bepaalt het gedrag en maakt gebruik van drie tools of technieken. Vraag aan je collega’s of ze je tijdens het schrijven van het verslag even niet willen storen. Zet bijvoorbeeld een muziekje op.

Mijn conclusie over het boek De Ladder

Het boek De Ladder is een echte aanrader want Ben Tiggelaar vertelt super helder hoe gedragsverandering plaatsvindt. Hij geeft je praktische tips die je echt motiveren om doelen te stellen en ze te behalen. Klik hier voor meer info over De Ladder.