Assertiever worden door nee te zeggen klinkt eenvoudiger dan het is, maar het is absoluut noodzakelijk. Dagelijks krijg je te maken met een overvloed aan mailtjes, appjes, telefoontjes en ad-hoc verzoeken van collega’s. Vaak komen deze verzoeken ongelegen omdat je net met iets anders bezig bent. In dit artikel leer je een assertieve gesprekstechniek om nee te zeggen zonder de ander voor het hoofd te stoten, en je grenzen duidelijk aan te geven.
Een dag uit het leven van een drukke professional
Stel je voor: het is het begin van je werkdag. Je hebt net ingelogd en ziet een waterval aan mailtjes. Je begint direct met het verwerken van de mails die je snel kunt afhandelen. Dit geeft je een goed gevoel, want je bent lekker bezig. Op naar inbox zero! Dan gaat de telefoon. Of je even iets wilt uitzoeken voor een collega. Je hebt hier eigenlijk geen tijd voor, maar je wilt ook niet moeilijk doen. Zoveel werk is het toch niet, denk je.
De sleutel tot effectief nee zeggen
Voordat je er mee aan de slag gaat, zie je alweer een paar nieuwe mailtjes binnenkomen. Een verzoek voor een vergadering, mailtjes van collega’s die óók iets van je willen. Het zijn op zich geen grote klussen, maar het stapelt zich wel op. En wie is nou eigenlijk de probleemeigenaar? Tussen alle bedrijven door werp je een blik op je to-do lijstje. Je schrikt, want hier staan ook taken op die je al een tijdje wilt afvinken. En zo gaat het de hele werkdag door, élke werkdag. Er blijft werk binnenstromen. Je to-do lijstje wordt alleen maar langer. Het is als drinken uit een brandslang. Herkenbaar? Hoe stop je dit?! Het is essentieel om de toestroom van werk te beperken. Door vaker nee te zeggen op het werk, word je een stuk assertiever.
Waarom nee zeggen moeilijk is
Nee zeggen lijkt zo eenvoudig, maar veel mensen vinden het moeilijk. Ze vrezen een ongemakkelijk gesprek. Dit kan verschillende oorzaken hebben:
- Sociale druk: Mensen willen graag anderen helpen of aan verwachtingen voldoen, waardoor ze moeite hebben om verzoeken af te wijzen.
- Angst voor conflict: Het geven van een negatief antwoord kan spanningen of conflicten veroorzaken, waardoor mensen vaak confrontaties vermijden door geen nee te zeggen.
- Behoefte aan goedkeuring: Veel mensen hechten waarde aan wat anderen van hen denken en willen graag als behulpzaam of vriendelijk worden gezien. Dit kan hen ervan weerhouden om assertief nee te zeggen uit angst voor afwijzing of kritiek.
- Gebrek aan assertiviteit: Mensen die niet assertief zijn, vinden het vaak moeilijk om hun eigen behoeften en grenzen duidelijk te communiceren, wat het lastig maakt om nee te zeggen.
- Schuldgevoel: Het afwijzen van verzoeken kan leiden tot schuldgevoelens, vooral als mensen bang zijn anderen teleur te stellen of in de steek te laten.
Door bewust te worden van deze factoren en te werken aan assertiviteit en zelfzorg, kunnen mensen leren om effectiever nee te zeggen wanneer dat nodig is.
"Nee" is een volledige zin
Heb je ooit deze uitspraak gehoord? Het klinkt lekker stoer, alsof je zegt: "Dit is het, deal with it." Maar eerlijk gezegd vind ik het te simplistisch. Het kan bot overkomen en lijkt me niet bevorderlijk voor de relatie met de ander. Hoewel je misschien denkt dat je duidelijk bent, is er een veel betere manier om assertief nee te zeggen waarbij je stevig blijft op de inhoud maar de relatie intact houdt.
De praktische gesprekstechniek
Stap 1: Contact maken met de ander
Assertiever worden door nee te zeggen is niet complex. Gelukkig is er een praktische gesprekstechniek voor professioneel nee zeggen. Het begint met contact maken. Het is belangrijk dat je eerst contact maakt met de ander. Sta stil bij het verzoek. Deze persoon komt niet voor niets bij jou. Hoe je contact maakt is simpel: je herhaalt het verzoek of vat het samen in je eigen woorden. Bijvoorbeeld:
"Je wilt dat er nu naar het document gekeken wordt."
"Ik begrijp dat je wilt dat die persoon even teruggebeld wordt."
"Oké, dus je wilt dat ik even naar de instellingen kijk…"
Stap 2: Contact maken met jezelf
Nadat je contact met de ander hebt gemaakt, maak je contact met jezelf. Je gaat de taak niet uitvoeren. Misschien heb je er later wel tijd voor, maar nu in ieder geval niet. Weiger het verzoek zonder iemand te beschuldigen. Het is van belang dat je het bij jezelf houdt en je boodschap in de ik-vorm brengt. Bijvoorbeeld:
"Ik heb daar nu geen tijd voor, want ik wil eerst dit document afmaken."
"Ik ben nu bezig met iets dat prioriteit heeft."
"Ik ga dat niet voor je doen, want…"
Vriendelijk nee zeggen
Nu denk je misschien: "Ja, maar als ik eerst ga luisteren en vervolgens nee zeg, dan geef ik toch valse hoop?!" Nee, je geeft geen valse hoop. Kijk, je kunt ook meteen zeggen: "Sorry, geen tijd voor," of "dat is niet mijn pakkie-an." Maar dit kan onvriendelijk en oncollegiaal overkomen. Het is belangrijk dat je serieus even aandacht schenkt aan iemands probleem of verzoek. Hiermee laat je zien dat je geen hork bent die botweg iemand wegwuift. Het kan voorkomen dat iemand het er niet mee eens is en gaat doordrammen of met ‘ja maars’ komt. Blijf dan bij je standpunt en herhaal de stappen desnoods opnieuw. Zorg ervoor dat je niet telkens met nieuwe argumenten komt, want dan wordt het een discussie die jullie allebei willen winnen.
Assertief nee zeggen tegen vrienden
Deze gesprekstechniek geldt ook voor privé gerelateerde zaken. Door vaker nee te zeggen, geef je duidelijk aan wat je wel en niet kunt betekenen voor de ander. Hierdoor kun je je blijven focussen op waar je mee bezig bent. Assertiever worden door nee te zeggen is niet makkelijk, maar het levert je wel meer rust op en maakt je een stuk productiever.
Leren nee zeggen op werk
Nog even de belangrijkste tips op een rij voor het assertiever worden door nee te zeggen:
- Je hebt het recht om nee te zeggen.
- Nee zeggen tegen een ander is ja zeggen tegen jezelf.
- Maak éérst contact met de ander en toon begrip voor iemands probleem of verzoek.
- Maak dán contact met jezelf en weiger het verzoek (praat in de ik-vorm).
- Blijft de persoon doordrammen? Ga niet in discussie en kom niet met andere argumenten. Herhaal de vorige twee stappen.
Kun je wat extra ondersteuning gebruiken? Ik help professionals veerkrachtiger te worden door hen te leren beter voor zichzelf op te komen. Neem eens een kijkje naar mijn aanpak en ontdek hoe ik je kan helpen jouw assertiviteit te vergroten, grenzen te bewaken, en nee te zeggen op een manier die zowel duidelijk als respectvol is.
