Gedragsverandering is lastig. Als je doet wat je deed, dan krijg je wat je kreeg. Afvallen, meer bewegen of geconcentreerd je werk doen vereist een andere aanpak en dat kost discipline. Onderzoeker en schrijver Ben Tiggelaar beschrijft in zijn laatste boek De Ladder kraakhelder waarom patronen doorbreken zo moeilijk is en hoe je het wél volhoudt. Ik woonde zijn boekpresentatie in Den Haag bij en deel graag een aantal inzichten met je.
Macht der gewoonte
Wanneer je een idee krijgt of een voornemen hebt, dan ben je in eerste instantie geïnspireerd. Als je er niets mee doet, dan zakt het idee weg. Daar baal je van en op een gegeven moment wordt het zelfs frustrerend. Goede voornemens (denk maar aan de jaarwisseling) sneuvelen sneller dan dat je zou willen doordat de aanpak niet werkt. Daarom is gedragsverandering zo moeilijk. Deze faalervaringen zijn een deuk in je zelfvertrouwen. Je ziet dit ook bij bedrijven. Er wordt een nieuwe manier van werken of denken ingevoerd, maar het wordt niet opgevolgd. Werknemers zijn verandermoe: “daar gaan we weer.”
Gedragsverandering
Persoonlijke ontwikkeling is lastig omdat we gewoontedieren zijn. Het brein werkt super efficiënt en is gericht op weinig inspanning en veel resultaat. Het brein wil geen patronen doorbreken of gedragsverandering, het wil simpelweg gedrag herhalen wat werkt. Verandering of verlies vindt het brein niet fijn, gewoonte(n) wel. Sterker nog, het brein wordt eerder getriggerd door wat mis dreigt te gaan, dan door wat er goed gaat. Het verliezen van een baan door een reorganisatie heeft daarom een enórme impact op mensen.
Ik was aanwezig bij Tiggelaar’s boekpresentatie in Paagman
De Ladder van Ben Tiggelaar
Hoe zorg je er voor dat je gedragsverandering volhoudt om te blijven werken aan je doelen? Tiggelaar heeft hiervoor de De Ladder ontwikkeld, een simpel model voor zelfontwikkeling. De ladder bestaat uit 3 treden. Het doel is de bovenste tree, gedrag de middelste en support is de onderste. Je plant van boven naar beneden en je probeert het van beneden naar boven.
De ladder trede 1: het doel
Het is bij gedragsverandering van belang dat je eerst doelen stelt, maar het moeten wel goede doelen zijn. Tiggelaar maakt het verschil tussen prestatiedoelen en ontwikkeldoelen. Prestatiedoelen zijn lastig om na te streven. Je wilt bijvoorbeeld een 8 als evaluatie. Wat als je de 8 niet haalt? Dat is frustrerend. Voor persoonlijke groei is het beter is om ontwikkeldoelen op te stellen. Je gaat bijvoorbeeld 3 manieren bedenken om jezelf te verbeteren.
De ladder trede 2: gedrag
De meeste mensen weten wel wat ze moeten doen, maar ze doen niet wat ze weten. Kennis is dus niet alles als het gaat om gedragsverandering. Het is van belang dat je het juiste gedrag bepaalt om over te gaan tot actie. Wat is gedrag? Volgens Tiggelaar kun je dit het simpelste omschrijven als iets wat je voor kunt doen of wat je na kunt doen.
Als je het lastig vindt om regelmatig hard te lopen, dan kun je met jezelf afspreken: Ik leg ’s avonds alvast mijn hardloopkleren klaar voor de volgende ochtend. Het lijkt een open deur, maar bij persoonlijke doelstellingen kun je het beste een manier kiezen die je leuk vindt. Leuk ja, vooral als je aan je slechte gewoontes wilt werken. Als je kan kiezen uit 3 saaie en snelle manieren en 1 leuke maar langzame manier kies dan voor de laatste.
TIP: Vertaal je acties naar concreet gedrag
De ladder trede 3: support
De omgeving is enorm van invloed. We worden gestuurd door de omgeving, zowel sociaal als fysiek. Een voorbeeld van een fysieke omgeving: Je eet meer van een groot bord, dus als je wilt afvallen helpt het om van een kleiner bord te eten. Sociaal gezien worden we ook beïnvloed door de omgeving. Wanneer iemand tijdens een gesprek instemmend knikt, dan heeft dit invloed op ons gedrag. Wil je gedragsverandering? Verander van omgeving of pas je omgeving aan. Maak het jezelf zo makkelijk mogelijk. Om bij hardlopen te blijven: spreek bijvoorbeeld af met andere mensen. Een tweede tip hierbij is dat je je vorderingen bijhoudt in een schriftje of app.
TIP: Verander je omgeving, of verander van omgeving
Hoe koppel je dit aan slimmer werken?
Ik krijg vaak de opmerking dat time management veel discipline kost. Dat hoeft niet. Wat hierbij helpt is om het jezelf leuker en makkelijker te maken en daarbij de juiste tools te kiezen. Laten we zeggen dat je een verslag moet schrijven. Je hikt er al een tijdje tegenaan. Het komt er maar niet van. Je hebt hiervoor input nodig van anderen en daarna kun je het verslag gaan schrijven.
Gedragsverandering: formuleer eerst een doel
Dat verslag, stel je daar een ontwikkel of prestatiedoel voor op? Dat hangt er van af. Is het gewoon een kwestie van doen? Dan wordt het een prestatiedoel (Deadline over 2 weken). Maar misschien ervaar je regelmatig dezelfde knelpunten. Stel je voor dat je voor je verslag input nodig hebt van anderen en dat je opziet tegen de besprekingen. Waarom? Vergaderingen lopen altijd uit en mensen doen niet wat ze zeggen. Stel dan een ontwikkeldoel op en daag jezelf uit om ervoor te zorgen dat deze besprekingen beter verlopen. Komen mensen altijd te laat? Stel jezelf ten doel om mensen op een goede manier feedback te geven. Uiteindelijk wordt het gemakkelijker om je input te krijgen voor je verslag.
Gedrag
Het is niet motiverend als je ‘verslag’ op je to do lijstje zet. Sja, waar moet je de tijd vandaan halen om hier aan te beginnen? Dat is ook de pest van een to do lijst, er staat van alles en nog wat op. Maar je weet zelf ook dat dit soort klussen weken of maanden lang op een to do lijstje kunnen staan voordat er wat mee gebeurt. Sterker nog, dit soort lijstjes leiden juist tot besluiteloosheid. Maak het leuk voor jezelf. Misschien denk je nu: “huh, hoe kun je een to do lijst nou leuk maken?” Over het algemeen vinden we het wél leuk om kleine en simpele taken te doen. Het geeft een lekker gevoel als we dat belletje hebben gepleegd. Het is een kleine moeite en je kunt daarna weer verder. Maak je project dan ook wat leuker. Een project kun je niet doen, concrete acties wel.
Verdeel een project in concentratieklussen en acties. De concentratieklussen plan je in je agenda. Heb je leeswerk te doen? Blok dan een uur in je agenda. Moet je iemand bellen? Dat is een taak en die zet je op je actielijst. Hieronder heb ik het projectmatig uiteengezet. Alle werkzaamheden zijn vertaald naar gedrag. Hak je projecten dus in stukken en begin de acties met een concreet werkwoord.
Project: Verslag
- Lezen vakliteratuur > Tijd blokken in agenda
- Bellen Rachida > Actielijst
- Mail versturen voor uitnodiging vergadering > Actielijst
TIP: Een project kun je niet doen, concrete acties wel
Support bij gedragsverandering
Wanneer je aan het tikken bent, maak het jezelf dan aangenaam. Laat je niet afleiden door externe prikkels. Werk je in een kantoortuin? Neem dan extra maatregelen. Tiggelaar adviseert de 1-1-3 aanpak. Je kiest een doel, bepaalt het gedrag en maak gebruik van 3 tools of technieken. Vraag aan je collega’s of ze je tijdens het schrijven van het verslag even niet willen storen. Zet bijvoorbeeld een muziekje op.
Het boek De Ladder is een echte aanrader want Ben Tiggelaar vertelt super helder hoe gedragsverandering plaatsvindt. Hij geeft je praktische tips die je echt motiveren om doelen te stellen en ze te behalen. Klik hier voor meer info over De Ladder.
